Trong năm 2023, Viện kiểm sát việc giải quyết các vụ việc kinh doanh thương mại, lao động và những việc khác theo quy định của pháp luật (Viện 4) được Lãnh đạo VKSND cấp cao tại Hà Nội phân công nghiên cứu, thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm đối với 03 vụ/12 bị cáo do Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo, gồm: Vụ án Trần Thanh Liêm cùng các đồng phạm, phạm tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí” và tội “Tham ô tài sản”; vụ án Lương Văn Hóa và đồng phạm, phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” và vụ án Cấn Hồng Lai và đồng phạm, phạm tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí”.

Viện trưởng Viện 4 VKSND cấp cao tại Hà Nội họp án Ban chỉ đạo.

Theo đó, ngày 27 và ngày 28/12/2022, tại trụ sở Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội, đối với vụ án Trần Thanh Liêm đã được Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đưa ra xét xử công khai theo trình tự phúc thẩm. Tại phiên tòa phúc thẩm, các bị cáo Trần Thanh Liêm, Trần Nguyên Vũ, Lý Thanh Châu và Đỗ Thị Thanh Thúy kháng cáo đều có nội dung xin giảm nhẹ hình phạt. Do các bị cáo đã khắc phục được cơ bản hậu quả của việc áp giá sai quy định đối với khu đất 43ha gây thất thoát tài sản của Nhà nước và có thêm nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự theo khoản 2 Điều 51 BLHS nên đại diện Viện kiểm sát đề nghị và Hội đồng xét xử phúc thẩm đã chấp nhận giảm nhẹ một phần hình phạt cho các bị cáo Trần Thanh Liêm và Trần Nguyên Vũ về tội “Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản nhà nước gây thất thoát, lãng phí”. Đồng thời bổ sung phần quyết định của bản án khi UBND tỉnh Bình Dương xử lý thu hồi khu đất 145ha có trách nhiệm giải quyết quyền và lợi ích hợp pháp của Ngân hàng BIDV. 

Kiểm sát viên Viện 4 VKSND cấp cao tại Hà Nội phát biểu quan điểm giải quyết vụ án tại phiên tòa xét xử phúc thẩm vụ án Trần Thanh Liêm.

Ngày 27/3/2023, vụ án Lương Văn Hóa và đồng phạm phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” được đưa ra xét xử công khai tại trụ sở Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội. Các bị cáo Lương Văn Hóa, Nguyễn Văn Thanh Hải và Nguyễn Nam Liên đều có đơn xin giảm nhẹ hình phạt. Tuy nhiên, trước khi vụ án được xét xử phúc thẩm, bị cáo Lương Văn Hóa đã tử vong do bị bệnh hiểm nghèo. Tại phiên tòa phúc thẩm, các bị cáo khác đều thành khẩn khai báo về hành vi phạm tội của mình và xuất trình thêm nhiều tình tiết giảm nhẹ trách nhiệm hình sự mới quy định tại khoản 2 Điều 51 BLHS. Do vậy, đại diện Viện kiểm sát đề nghị và Hội đồng xét xử đã chấp nhận kháng cáo, giảm hình phạt cho bị cáo Nguyễn Văn Thanh Hải 01 năm tù (còn 5 năm tù) về tội "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ"; giảm cho bị cáo Nguyễn Nam Liên 09 tháng tù (còn 15 tháng tù) về tội "Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng".

Thông qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm 02 vụ án nêu trên thấy rằng, Kiểm sát viên được phân công nghiên cứu, và thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử tại phiên tòa phúc thẩm đã thực hiện tốt chức trách, nhiệm vụ được giao; quá trình nghiên cứu án và tại phiên tòa phúc thẩm đã làm rõ các tình tiết liên quan đến vụ án, tranh luận với người tham gia tố tụng; trên cơ sở các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự của từng bị cáo, đề xuất đường lối giải quyết vụ án có căn cứ đúng pháp luật, được Hội đồng xét xử chấp nhận và ra Bản án nghiêm minh, thấu tình, đạt lý và được dư luận đồng tình cao, góp phần vào công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng.

Thông qua công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử phúc thẩm, Viện 4 rút ra một số kinh nghiệm để làm tốt công tác này Kiểm sát viên cần phải:

Một là: Tập trung thời gian nghiên cứu kỹ hành vi phạm tội của các bị cáo, phân loại theo nhóm các bị cáo có cùng tội danh để đối chiếu, so sánh và vẽ sơ đồ tư duy. Trong đó, cần nêu rõ các chứng cứ buộc tội, gỡ tội, đánh giá tính chất mức độ phạm tội của từng bị cáo, phân hóa vai trò đồng phạm và các tình tiết tăng nặng giảm nhẹ trách nhiệm hình sự. Trên cơ sở đó xem xét tội danh và hình phạt mà tòa án cấp sơ thẩm đã tuyên với các bị cáo đã đúng và phù hợp với các quy định của pháp luật không?

Hai là: Vận dụng tốt kiến thức pháp luật, kỹ năng nghiệp vụ, từ đó có tham mưu đề xuất quan điểm giải quyết vụ án đúng quy định của pháp luật. Thực hiện nghiêm chỉnh quy chế nghiệp vụ, kịp thời báo cáo lãnh đạo VC1 những tình tiết mới phát sinh tại phiên tòa phúc thẩm làm thay đổi nội dung vụ án hoặc mức hình phạt mà cấp sơ thẩm đã áp dụng để vừa đảm bảo tính nghiêm minh, đồng thời cũng thể hiện tính khoan hồng của pháp luật.

Ba là: Tại phiên tòa phúc thẩm, Kiểm sát viên cần phối hợp chặt chẽ với Hội đồng xét xử, dự kiến đồng thời tham gia xét hỏi để làm rõ hành vi phạm tội, phương pháp, thủ đoạn, động cơ, mục đích phạm tội của các bị cáo, nguyên nhân, điều kiện phạm tội; giải thích cho bị cáo biết rõ chính sách khoan hồng của pháp luật. Đặc biệt, trong phần tranh luận cần chuẩn bị phương án tranh tụng khoa học, chi tiết kỹ lưỡng các chứng cứ buộc tội và gỡ tội, chủ động trong những trường hợp bị cáo thay đổi nội dung kháng cáo sang kêu oan.

Bốn là: Ghi chép và tổng hợp đầy đủ diễn biến tại phiên tòa để bổ sung vào nội dung bản kết luận đảm bảo có tính căn cứ, tính thuyết phục, chuẩn bị tốt việc đối đáp những nội dung mà bị cáo và luật sư đưa ra. Chủ động báo cáo Lãnh đạo VC1 cho ý kiến chỉ đạo khi phát sinh tình tiết mới làm thay đổi bản chất vụ án hoặc thay đổi quan điểm giải quyết vụ án. Nâng cao tính chủ động và tự chịu trách nhiệm trước những diễn biến thay đổi tại phiên tòa tòa phúc thẩm.

Năm là: Kịp thời báo cáo kết quả xét xử sau khi phiên tòa kết thúc, đồng thời xin ý kiến chỉ đạo của Lãnh đạo VC1 đối với những vụ án mà quan điểm của Kiểm sát viên đề xuất tại phiên tòa không được Hội đồng xét xử chấp nhận, từ đó để có Báo cáo, Lãnh đạo VKSND tối cao theo quy chế nghiệp vụ.

Bài: Phạm Ngọc Vỹ, Bùi Ngọc Tân.

Ảnh: Lương Thị Vũ Hằng