Nội dung vụ án: Khoảng 21 giờ ngày 02/07/2018, Bùi Thị Kim TH, Triệu Văn N, Hoàng Văn T và Đoàn Quân H tổ chức đánh bạc tại nhà Đoàn Quân H (số nhà 035, đường Lê Văn H, tổ 17, phường DH, thành phố LC). Hình thức đánh bạc: Bùi Thị Kim TH mượn thiết bị máy tính, kết nối Internet của gia đình Đoàn Quân H, truy cập vào trang Website đánh bạc trực tuyến “Http: Lvs788.com”. Trên màn hình vi tính hiển thị hình ảnh một người phụ nữ cầm một chiếc bát và một chiếc đĩa được úp vào nhau bên trong có 04 (bốn) quân vị hình tròn có đặc điểm giống nhau, quân vị có hai mặt đỏ và trắng, rồi xóc đều lên vài lần sau đó đặt xuống mặt bàn. Bùi Thị Kim TH sử dụng kết quả xóc đĩa trên trang Website này để đặt cược bên chẵn hoặc bên lẻ, nếu người chơi thắng Bùi Thị Kim TH sẽ trả 95% số tiền người chơi đã đặt cược; nếu người chơi thua Bùi Thị Kim TH thu toàn bộ số tiền người chơi đã đặt cược. Số tiền đặt cược tối thiểu 100.000đ/lượt, tối đa 300.000đ/lượt. Bùi Thị Kim TH, Triệu Văn N, Hoàng Văn T đã đánh bạc với nhau đến 23 giờ 30 phút cùng ngày thì bị Tổ công tác Đội Hình sự Công an thành phố LC phát hiện, bắt quả tang. Tang vật thu giữ tại bàn đặt cược gồm: 14.720.000 đồng, 01 bảng vị, 02 chiếc ti vi, 01 camera, 01 cây máy tính, 01 bàn phím máy tính, 01 chuột máy tính. Tạm giữ một số tiền, giấy tờ, tài sản khác…Quá trình điều tra xác định các bị cáo đã sử dụng số tiền 19.360.000 đồng vào mục đích đánh bạc, trong đó Bùi Thị Kim TH bỏ ra 13.720.000 đồng; Triệu Văn N bỏ ra 4.640.000 đồng; Hoàng Văn T mang theo 17.900.000 đồng nhưng chỉ bỏ ra 1.000.000 đồng để đánh bạc.

Quá trình tiến hành tố tụng: Bản án hình sự sơ thẩm số 93/2018/HSST ngày 24/10/2018 của Tòa án nhân dân thành phố LC đã tuyên xử các bị cáo phạm tội “Đánh bạc”, áp dụng khoản 1 Điều 321; điểm s khoản 1 Điều 51; Điều 17; Điều 58 Bộ luật hình sự xử phạt bị cáo Bùi Thị Kim TH 12 tháng tù và phạt bổ sung 15 triệu đồng; Triệu Văn N 08 tháng tù; Đoàn Quân H 07 tháng tù, Hoàng Văn T 06 tháng tù; phạt tiền N, H, T- mỗi bị cáo 10.000.000 đồng. Ngoài ra Bản án sơ thẩm còn tuyên xử lý vật chứng, án phí, quyền kháng cáo… Sau xét xử sơ thẩm, bị cáo Đoàn Quân H và Hoàng Văn T kháng cáo xin hưởng án treo.

Bản án hình sự phúc thẩm số 02/2019/HS-PT ngày 25/01/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh LC đã quyết định: Chấp nhận một phần kháng cáo của các bị cáo Đoàn Quân H, Hoàng Văn T. Sửa Bản án hình sự sơ thẩm số 93/2018/HSST ngày 24/10/2018 của Tòa án nhân dân thành phố LC, áp dụng  Điều 36 Bộ luật hình sự, xử phạt bị cáo Đoàn Quân H 01 năm cải tạo không giam giữ, không áp dụng hình phạt bổ sung là hình phạt tiền; xử phạt bị cáo Hoàng Văn T 01 năm 03 tháng cải tạo không giam giữ...

Phát hiện Hội đồng xét xử phúc thẩm có vi phạm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật để quyết định về hình phạt, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh LC đã báo cáo đề nghị Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội xem xét lại Bản án hình sự phúc thẩm số 02/2019/HS-PT ngày 25/01/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh LC theo thủ tục giám đốc thẩm. Ngày 13/5/2019, Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã ban hành Quyết định kháng nghị giám đốc thẩm số 16/QĐKNPT-VC1-HS, đề nghị hủy Bản án hình sự phúc thẩm nêu trên, giữ nguyên Bản án hình sự sơ thẩm số 93/2018/HSST ngày 24/10/2018 của Tòa án nhân dân thành phố LC về hình phạt đã áp dụng đối với bị cáo Đoàn Quân H và Hoàng Văn T.

Ngày 16/8/2019, Hội đồng xét xử giám đốc thẩm Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã chấp nhận nội dung kháng nghị (nêu trên) của Viện kiểm sát, đã quyết định: Hủy Bản án hình sự phúc thẩm số 02/2019/HS-PT ngày 25/01/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh LC, giữ nguyên Bản án hình sự sơ thẩm số 93/2018/HSST ngày 24/10/2018 của Tòa án nhân dân thành phố LC về hình phạt đã áp dụng đối với các bị cáo Đoàn Quân H và Hoàng Văn T.

Vi phạm cần rút kinh nghiệm: Các bị cáo Đoàn Quân H, Hoàng Văn T đều có nhân thân xấu, đã nhiều lần bị kết án. Hoàng Văn T cũng đã từng bị xử phạt 01 năm tù nhưng cho hưởng án treo, thời gian thử thách 02 năm, cùng về loại tội “Đánh bạc”. Mặc dù đã nhiều lần bị xử lý hình sự và phải chấp hành hình phạt nhưng các bị cáo không rút kinh nghiệm để sửa chữa, vẫn tiếp tục phạm tội, cho thấy các bị cáo là những người coi thường pháp luật... Tòa án cấp sơ thẩm đã đánh giá tính chất, mức độ hành vi phạm tội của các bị cáo; căn cứ vào các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự và nhân thân của các bị cáo; căn cứ quy định của Bộ luật hình sự, tuyên phạt bị cáo Hoàng Văn T 06 tháng tù, bị cáo Đoàn Quân H 07 tháng tù về tội “Đánh bạc” là có căn cứ, đúng quy định pháp luật. Bị cáo Hoàng Văn T và Đoàn Quân H kháng cáo xin hưởng án treo, nhưng theo quy định của pháp luật (Bộ luật hình sự, Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao hướng dẫn về điều kiện cho hưởng án treo), với nhân thân xấu như vậy, các bị cáo không đủ điều kiện để được hưởng án treo. Mặc dù không đủ điều kiện để cho hưởng án treo, nhưng Tòa án cấp phúc thẩm lại sửa Bản án sơ thẩm để áp dụng hình phạt cải tạo không giam giữ (còn nhẹ hơn hình phạt tù nhưng cho hưởng án treo) đối với các bị cáo Đoàn Quân H, Hoàng Văn T. Đây là sai lầm nghiêm trọng trong việc áp dụng pháp luật, dẫn đến quyết định hình phạt thiếu căn cứ, thiếu nghiêm minh, không đảm bảo tính răn đe, giáo dục và phòng ngừa tội phạm.

Nội dung vụ án: Hồi 13 giờ 15 phút ngày 27/11/2018, Tổ công tác thuộc phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy - Công an tỉnh Y đang làm nhiệm vụ tại khu vực thôn NĐ 2, xã NA, thị xã NL, tỉnh Y, đã phát hiện bắt quả tang Lý AT đang mang 01 túi nilon màu trắng chứa 36,3 gam chất bột nén màu trắng (nghi ma túy).  Lý AT khai đó là ma túy mang theo để bán, nhưng chưa kịp bán thì bị bắt giữ cùng tang vật. Tại kết luận giám định số 07 ngày 04/12/2018 của Phòng kỹ thuật hình sự Công an tỉnh Y, đã kết luận: Chất bột nén màu trắng thu giữ khi bắt quả tang Lý AT có khối lượng 36,3 gam là ma túy loại Heroin .

Quá trình tiến hành tố tụng: Tại Cáo trạng số 08/CT-VKS-P1 ngày 25/02/2019, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Y truy tố bị can Lý AT về tội “Mua bán trái phép chất ma túy” theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 251 Bộ luật Hình sự, chuyển Hồ sơ vụ án sang Tòa án để xét xử.

Sau khi thụ lý vụ án, Tòa án nhân dân tỉnh Y đã ban hành Quyết định trưng cầu giám định để xác định hàm lượng đối với số ma túy đã thu giữ của Lý AT. Tại kết luận giám định số 70 ngày 13/4/2019 của Viện khoa học hình sự Bộ Công an kết luận: Hàm lượng Heroine có trong mẫu gửi giám định là 78,0% (36,3 gam x 78,0% = 28,314 gam Heroine).

Bản án hình sự sơ thẩm số 10/2019/HSST ngày 13/5/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Y đã áp dụng điểm i khoản 2 Điều 251 Bộ luật Hình sự, xử phạt bị cáo Lý AT 14 năm tù về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”.

Ngày 27/5/2019, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Y ban hành Quyết định số 02/QĐKN-VKS kháng nghị phúc thẩm đối với Bản án hình sự sơ thẩm số 10/2019/HSST ngày 13/5/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Y về phần áp dụng pháp luật và hình phạt đã tuyên đối với bị cáo Lý AT.

Ngày 21/8/2019, Hội đồng xét xử phúc thẩm Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã chấp nhận kháng nghị, quyết định: Sửa Bản án hình sự sơ thẩm số 10/2019/HSST ngày 13/5/2019 của Tòa án nhân dân tỉnh Y; áp dụng điểm b khoản 3 Điều 251 Bộ luật hình sự xử phạt bị cáo Lý AT 15 năm tù về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”.

Vi phạm cần rút kinh nghiệm:

Số ma túy thu được trong Vụ án này (36,3 gam chất bột nén màu trắng đã được cơ quan giám định xác định là ma túy loại Heroin) không thuộc trường hợp phải giám định để xác định hàm lượng theo quy định tại Thông tư liên tịch số 08/2015/TTLT-BCA-VKSNDTC-TANDTC-BTP ngày 14/11/2015 giữa Bộ Tư pháp, Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao. Hơn nữa, Bộ luật hình sự hiện hành cũng chỉ quy định về khối lượng ma túy, không quy định dùng hàm lượng ma túy để xử lý đối với hành vi mua bán 01 chất ma túy cụ thể;

Công văn số 234/TANDTC-HS ngày 17/9/2014 của Tòa án nhân dân tối cao không phải là văn bản quy phạm pháp luật, đồng thời nội dung Công văn này không phù hợp với quy định của pháp luật hiện hành. Mặc dù vậy, Tòa án nhân dân tỉnh Y sau khi thụ lý Vụ án nêu trên, vẫn trưng cầu giám định để xác định hàm lượng ma túy (thực hiện theo nội dung hướng dẫn tại Công văn số 234/TANDTC-HS ngày 17/9/2014 của Tòa án nhân dân tối cao). Từ đó, thay vì xác định khối lượng ma túy Heroin là 36,3 gam như truy tố của Viện kiểm sát, Tòa án nhân dân tỉnh Y lại xác định khối lượng theo hàm lượng ma túy (36,3 gam x 78,0% )= 28,314 gam Heroine (nhỏ hơn 30 gam) để chuyển khung hình phạt áp dụng đối với bị cáo Lý AT từ khoản 3 Điều 251 (theo Viện kiểm sát truy tố) sang khoản 2 Điều 251 Bộ luật hình sự. Việc xác định lại khối lượng ma túy và chuyển khung hình phạt áp dụng đối với bị cáo Lý AT của Tòa án là không đúng quy định của pháp luật.

Theo quy định tại điểm b khoản 3 Điều 251 Bộ luật hình sự, hành vi mua bán trái phép Heroine có khối lượng từ 30 gam đến dưới 100 gam thì có mức hình phạt từ 15 năm đến 20 năm tù. Còn theo điểm i khoản 2 Điều 251 Bộ luật hình sự, hành vi mua bán trái phép Heroine có khối lượng từ 05 gam đến dưới 30 gam thì có mức hình phạt từ 07 năm đến 15 năm tù. Do vậy, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh Y đã kháng nghị và đề nghị xét xử phúc thẩm theo hướng áp dụng điểm b khoản 3 Điều 251 Bộ luật hình sự để tăng hình phạt đối với Lý AT về tội “Mua bán trái phép chất ma túy” là có căn cứ.

Tại phiên tòa phúc thẩm, đại diện Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội giữ nguyên quan điểm kháng nghị, đề nghị Hội đồng xét xử phúc thẩm áp dụng điểm b khoản 3 Điều 251 Bộ luật hình sự để tăng hình phạt, xử phạt bị cáo Lý AT từ 15 năm đến 16 năm tù về tội “Mua bán trái phép chất ma túy”. Hội đồng xét xử phúc thẩm Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã chấp nhận kháng nghị và quan điểm đề nghị của Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại phiên tòa.