Thông qua công tác kiểm sát xét xử phúc thẩm vụ án dân sự: “Tranh chấp quyền sử dụng đất, yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và tuyên bố hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất vô hiệu” giữa Nguyên đơn: Ông Lê Lương Y và Bị đơn: Ông Kiều Văn B, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập: Bà Nguyễn Thị T; cùng một số người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan khác. Viện kiểm sát nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã ban hành Thông báo số 45/TB-VC1-DS ngày 08/10/2019, rút kinh nghiệm về vi phạm của Tòa án cấp sơ thẩm trong giải quyết vụ án. Xin nêu ra để bạn đọc cùng tham khảo.

I.Tóm tắt nội dung vụ án:

Tại đơn khởi kiện và trong quá trình giải quyết, nguyên đơn ông Lê Lương Y trình bày: ông B đang chiếm giữ của ông là 5,87m²; đó là phần đất mà ông C, bà T đã chuyển nhượng cho ông Y vào năm 1986. Nay ông Y yêu cầu Tòa án buộc ông B phải trả lại cho ông phần đất đã chiếm giữ đồng thời đề nghị Tòa án hủy một phần giấy CNQSDĐ số R644148 của UBND huyện X cấp cho ông B vì cho rằng trong phần diện tích mà ông B được cấp có 31,5m² đất là của ông (diện tích đất ông B chuyển nhượng cho bà H năm 1997 và bà H chuyển nhượng lại cho ông Y năm 1998).

Vụ án được Tòa án nhân dân tỉnh V thụ lý ngày 19/10/2017. Trong phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và hòa giải, ông Y cũng không bổ sung yêu cầu khởi kiện về việc buộc gia đình ông B phải trả 31,5m². Cho đến phiên tòa xét xử ngày 27/9/2018 khi được Hội đồng xét xử hỏi thì ông Y mới yêu cầu đòi gia đình ông B phải trả cho ông Y 31,5 m².

Bản án sơ thẩm số 19/2018/DS-ST ngày 27/9/2018 của Tòa án nhân dân tỉnh V đã quyết định: Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của ông Y buộc gia đình ông B phải trả 37,37 m² đất;

Chấp nhận yêu cầu hủy một phần GCNQSDĐ do UBND huyện X cấp cho hộ ông Kiều Văn B ngày 30/9/2001 đối với thửa đất số 396 diện tích 42m² (đo đạc thực tế 37,39m²).

Ngày 10,11/10/2018, những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan kháng cáo toàn bộ Bản án sơ thẩm nêu trên.

Ngày 12, 13/9/2019, Hội đồng xét xử phúc thẩm Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã quyết định: Chấp nhận kháng cáo của các đương sự, hủy toàn bộ Bản án sơ thẩm số 19/2018/DS-ST ngày 27/9/2018 của Tòa án nhân dân tỉnh V để xét xử lại theo thủ tục sơ thẩm.

2.   Những vi phạm cần rút kinh nghiệm

Thứ nhất, Tòa án chưa xác định cụ thể diện tích đất tranh chấp gồm hai phần 5,87m² và 31,5m² ở vị trí nào của thửa đất. Tại quyết định và biên bản xem xét thẩm định tại chỗ ngày 10/8/2017, tuy Tòa án có tiến hành thẩm định đối với thửa đất số 397 do ông Y đứng tên và thửa đất số 396 do ông B đứng tên nhưng cũng không chỉ rõ phần diện tích đất tranh chấp thuộc vị trí thửa đất nào.

Thứ hai, Tòa án cũng chưa xác minh làm rõ tại thời điểm các đương sự chuyển nhượng đất cho nhau khi giao nhận đất có tiến hành đo đạc thực tế, xác định ranh giới, mốc giới hay không... để xem xét có sự chênh lệch diện tích ghi trên giấy chuyển nhượng với diện tích đất thực tế không. (Ông B cho rằng thửa đất 396 vẫn còn một phần diện tích đất của gia đình ông vì ông B chỉ bán cho bà H 31,5m², đo đạc thực tế thửa đất 396 diện tích là 37,39m²).

Thứ ba, Tòa án chưa hướng dẫn ông Y bổ sung yêu cầu khởi kiện khi biết gia đình ông B đã xây tường bao chiếm giữ phần đất 31,5m². Tại phiên tòa sơ thẩm Hội đồng xét xử hỏi ông Y và giải quyết buộc ông B phải trả diện tích đất 31,5m² và tháo dỡ tường bao là vượt quá yêu cầu khởi kiện ban đầu theo quy định tại Điều 5, Điều 244 Bộ luật Tố tụng dân sự.

                                                                               Bài viết: Vũ Minh Trang (Viện 4)