Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân năm 2014 là văn bản pháp lý đầu tiên quy định về Viện kiểm sát nhân dân cấp cao là một cấp kiểm sát trong hệ thống Viện kiểm sát nhân dân ở nước ta. VKSND cấp cao có vị trí là cấp dưới trực tiếp của VKSND tối cao và là cấp trên của VKSND cấp tỉnh, VKSND cấp huyện về công tác thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử.

VKSND cấp cao có nhiệm vụ, quyền hạn thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp đối với các vụ án, vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp cao. Hai nhiệm vụ, quyền hạn này xuất phát từ nhiệm vụ đặc trưng, xuyên suốt của ngành Kiểm sát nhân dân nói chung và đối với từng cấp kiểm sát nói riêng. Theo Quy chế về tổ chức và hoạt động của VKSND cấp cao (ban hành kèm theo Quyết định số 26/QĐ-VKSTC-VC ngày 20/11/2015 của Viện trưởng VKSND tối cao) thì VKSND cấp cao có những nhiệm vụ, quyền hạn cơ bản quan trọng nhất là: (1) Thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết theo thủ tục phúc thẩm đối với các bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có kháng cáo, kháng nghị; thực hành quyền công tố và kiểm sát việc giải quyết theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với các bản án, quyết định của Tòa án cấp tỉnh, Tòa án nhân dân huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và tương đương có hiệu lực pháp luật nhưng bị kháng nghị; (2) Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân cấp cao kháng nghị theo thủ tục phúc thẩm đối với bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp tỉnh; kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án nhân dân cấp huyện trong phạm vi lãnh thổ thuộc thẩm quyền; (3) Chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra hoạt động nghiệp vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát xét xử của VKSND cấp tỉnh, VKSND cấp huyện.

Với vị trí, nhiệm vụ, quyền hạn theo luật định, VKSND cấp cao là mô hình có tính “đột phá” thể hiện quan điểm, chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước về cải cách tư pháp trong giai đoạn hiện nay ở nước ta. Ngày 01/7/2015, VKSND tối cao tổ chức lễ ra mắt VKSND cấp cao tại Hà Nội. VKSND cấp cao tại Hà Nội có nhiệm vụ thực hành quyền công tố, kiểm sát hoạt động tư pháp đối với các vụ án, vụ việc thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội trong phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ đối với 28 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương khu vực phía Bắc, từ Hà Tĩnh trở ra.

Kể từ ngày thành lập đến nay, VKSND cấp cao tại Hà Nội luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo của lãnh đạo VKSND tối cao. Bộ máy tổ chức của VKSND cấp cao tại Hà Nội đã từng bước được kiện toàn đầy đủ; số lượng, chất lượng cán bộ cơ bản đáp ứng được yêu cầu để thực hiện các nhiệm vụ của đơn vị.

Trong 03 năm qua, trung bình hằng năm, VKSND cấp cao tại Hà Nội thụ lý, giải quyết trên 2000 vụ án phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm; tiếp nhận, thụ lý mới trên 2500 đơn/1500 việc đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm. Tuy khối lượng công việc nhiều nhưng do thường xuyên đổi mới công tác quản lý, chỉ đạo điều hành; chú trọng việc ban hành các quy trình, quy định để quản lý mọi mặt hoạt động; phát huy tinh thần trách nhiệm, sáng tạo của mỗi cán bộ, Kiểm sát viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ được giao nên hằng năm đơn vị đều phấn đấu đạt hoặc vượt các chỉ tiêu công tác theo yêu cầu của Quốc hội và Ngành đề ra. Trong đó nổi bật là: Không để xảy ra trường hợp nào oan, sai; số lượng kháng nghị tăng theo từng năm; chất lượng kháng nghị luôn có căn cứ được Tòa án chấp nhận đạt tỷ lệ cao; tỷ lệ giải quyết đơn giám đốc thẩm, tái thẩm đạt trên 80% (chỉ tiêu Quốc hội giao là 60% trở lên). Bên cạnh đó, VKSND cấp cao tại Hà Nội còn thực hiện tốt công tác tổng kết thực tiễn thông qua việc xây dựng các chuyên đề, đề tài khoa học, ban hành thông báo rút kinh nghiệm, kiến nghị… và công tác kiểm tra, hướng dẫn, chỉ đạo đối với VKS cấp dưới trong khu vực.

Với sự nỗ lực phấn đấu của các tập thể, cá nhân, VKSND cấp cao tại Hà Nội là một trong những tập thể luôn được ghi nhận là đơn vị hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ, có nhiều thành tích trong phong trào thi đua yêu nước của ngành Kiểm sát nhân dân. Về tập thể: Năm 2015, 2016, được tặng thưởng“Cờ thi đua Ngành”; năm 2017, 2018 được tặng thưởng “Cờ thi đua Chính phủ”. Về cá nhân: 100% cán bộ, Kiểm sát viên đạt danh hiệu “Lao động tiên tiến”, trong đó có 08 đồng chí đạt danh hiệu “Chiến sĩ thi đua Ngành”, 77 đồng chí đạt danh hiệu “Chiến sĩ thi đua cấp cơ sở”.

Thời gian tới, VKSND cấp cao tại Hà Nội sẽ tiếp tục thường xuyên tích cực đổi mới, trong đó chú trọng tăng cường công tác đào tạo, xây dựng đội ngũ cán bộ; sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện các quy định, lề lối làm việc trong đơn vị cũng như mối quan hệ giữa VKSND cấp cao tại Hà Nội với các đơn vị hữu quan… để đảm bảo cho VKSND cấp cao tại Hà Nội hoàn thành tốt hơn nữa chức trách, nhiệm vụ được giao, đóng góp có hiệu quả vào hoạt động của toàn ngành Kiểm sát cũng như góp phần xây dựng nền tư pháp trong sạch, vững mạnh, dân chủ, nghiêm minh, bảo vệ công lý, từng bước hiện đại, phục vụ nhân dân, phụng sự Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa./.